Başak Nur GÖKÇAM
Küresel ısınma, kutuplardaki buz kaybını artırmaya devam ediyor. Bu kapsamda küresel ısınmanın, yüzen bir buz dili stabilitesi üzerindeki etkilerini inceleyen araştırma ekibi, Grönland’ın kuzeydoğusundaki yer tabanlı ölçüm cihazları ve uçak radarı ile 79 Kuzey Buzul kalınlığında, 1998 yılından bu yana 160 metreden fazla azalma olduğunu tespit etti.
Buzul dilinin altından akan ılık okyanus suyunun, alttaki buzları erittiği, yüksek hava sıcaklıklarının ise suyun buzdaki devasa kanallardan okyanus aktığı yüzeyde göllerin oluşmasına neden olduğu belirtildi.
Yapılan incelemeler doğrultusunda aşırı erime oranları sebebiyle yüzen buzul dilinin buzlarının 26 yıl içinde özellikle buzun okyanusla temasının sağlandığı yerdeki toprak hattından itibaren yüzde 32 azaldığı tespit edildi Alfred Wegener Enstitüsü’nün kutup uçakları, Helmholtz Kutup ve Deniz Araştırmaları Merkezi (AWI) ile yapılan ölçüm uçuşları ve uydu verilerinden elde edilerek The Cryosfer dergisinde yayınlanan ölçüm sonuçlarına göre kanallardan birinin 500 metre yüksekliğe ulaştığı, üzerindeki buzun ise 190 metre kalınlığında olduğu hesaplandı.
Beklenenden daha fazla yükselme olabilir
Grönland’da ve Antarktika’da kalan buz raflarının önemine vurgu yapan ekip, buz rafının istikrarsızlığının genellikle buz akışını hızlandırdığı ve bunun da deniz seviyesinde daha fazla yükselme olmasına neden olabileceğine dikkat çekti. Araştırmaya ilişkin değerlendirmede bulunan AWI buzulbilimci Dr Ole Zeising, “2016’dan bu yana, 79° Kuzey Buzulu üzerinde radar ölçümleri gerçekleştirmek için otonom araçlar kullanıyoruz; bu ölçümlerden erime ve incelme oranlarını belirleyebiliyoruz.
Ayrıca, buz kalınlığındaki değişiklikleri gösteren 1998, 2018 ve 2021 yıllarına ait uçak radar verilerini kullandık. 79° Kuzey Buzulu’nun küresel ısınmanın etkisi altında son yıllarda önemli ölçüde değiştiğini ölçebildik” dedi. Ilık okyanus akışı ve ısınan atmosferin birleşiminin, Grönland’ın kuzey doğusunda kalan 79 Kuzey Buzulu’nun yüzen buz diline olan etkisinin incelendiği çalışma ile son yıllarda buzulda yaşanan incelme kanıtlandı.
Erime, 2018’den bu yana azaldı
Araştırmanın en şaşırtan bulgusu ise erime oranlarının 2018 yılından bu yana azalması oldu. Bunun nedeninin ise daha soğuk bir okyanus girişi olduğu ifade edildi. Çalışmanın sonucunu değerlendiren Prof. Dr. Angelika Humbert, “Buzul dilinin önümüzdeki birkaç ila on yıl içinde parçalanmasını bekliyoruz.
Sürecin gidişatı hakkında maksimum bilgi elde etmek için bu süreci ayrıntılı olarak incelemeye başladık. Buz raflarında bu tür birkaç parçalanma olmasına rağmen, ancak sonradan veri toplayabildik. Bir bilim topluluğu olarak şu anda bu durumdayız. Çökmeden önce gerçekten iyi bir veri tabanı oluşturarak, daha iyi bir konuma geldik” diye konuştu.
Güney buzullarında erime %11
Küresel ısınmanın etkileri, gezegenin güneyindeki Antarktika kıtasında da erimeyi hızlandırdı. 2022-2023 yılları arasında Horseshoe Adası’nda inceleme yapan Türk bilim insanları, 1 ay önce yayınladıkları raporda, Antarktika kıtasında alansal bazda yüzde 11’lik kayıp yaşandığını, yaklaşık 100 metrekarelik kar ve buzul alanlarında ortalama 7 metreküplük azalmayla, 3 yıl içinde kaybedilen buzul kaybının Türkiye büyüklüğünde olduğuna dikkat çekmişlerdi.
500 metrelik kanal oluştu
Yapılan incelemelerde, buzun alt kısmında iç kısımlara doğru yayılan 500 metre yüksekliğinde bir kanal oluştuğu görüldü. Araştırmacılar bu değişiklikleri, yüzen dilin altındaki boşluktaki ılık okyanus akıntılarına ve atmosferik ısınmanın bir sonucu olarak yüzeydeki eriyen suyun akışına bağladı.
